Rekenen af met Podiumangst door deze 14 tips
14 tips om af te rekenen met Podiumangst
23 november 2014 
7 min. leestijd

14 tips om af te rekenen met Podiumangst

Plankenkoorts?

Je kent het fenomeen wel: je moet spelen voor publiek en je voelt een knoop in je maag, je handen zweten en bibberen, je mond is kurkdroog, je hart klopt sneller, … Allemaal tekens van plankenkoorts. Je bent niet de enige. Iedereen heeft er in meer of mindere mate last van, of je nu een beginner bent of een doorgewinterde professional. Gezonde spanning voor een optreden is een goede vorm van stress. De kriebels in je lijf vlak voordat je opmoet kunnen net dat extra adrenalinestootje zijn waardoor je een fantastische show neer zet. De spanning valt in zo’n geval na een paar maten spelen/zingen van je af.

1. Een goede voorbereiding is meer dan het halve werk!

Een goede voorbereiding spreekt voor zich. Iedere performer die zich zelf een beetje serieus neemt weet dat je om een goede performance neer te zetten je ‘boven’ het materiaal moet staan. Je weet nooit wat er op het podium gebeurt of hoe je zal reageren op het geluid, de lichten en het publiek. Het zijn allemaal momenten waarop je uit je concentratie gehaald kan worden en als de performance niet in je systeem zit dan loopt je het risico om er uit te raken.

De weken en dagen voor het optreden is het natuurlijk belangrijk om je zeer goed voorbereiden. Oefenen en oefenen, tot je absoluut zeker bent dat je alles echt beheerst, waardoor datgene wat je moet spelen “gemakkelijk” lijkt te zijn. Repeteren en repeteren, zodat je dat wat je gaat spelen aan zoveel mogelijk verschillende mentale en concrete situaties hebben kunnen toetsen. Jezelf uitdagen: de stukken trager, veel trager, of sneller, veel sneller spelen, spelen voor een publiek van familie en vrienden,… 
Zing ook steeds de muziek mee wanneer je speelt. Dat komt je muzikaliteit en interpretatie ten goede, maar vooral, je zult dat zingen broodnodig hebben op het podium want zingen is muzikaal denken (in tegenstelling tot technisch denken: denken aan techniek, noten, vingerzetting etc). 
Wanneer je goed voorbereid op de planken staat kan je met een gerust gevoel je optreden doen zonder dat er niets fout hoeft te gaan.

2. Je ‘zeker voelen’ kun je oefenen!

Plankenkoorts is nou typisch iets waar de meeste performers alleen maar vooraf last van hebben. Je zelf mentaal voorbereiden op dat moment kan zonder dat je je aan het voorbereiden bent op je ‘content’. Door je jezelf voor te stellen dat je daar op die plek bent, vlak voor dat je op moet en je te visualiseren hoe het zal zijn, bereid je je hersenen voor op dat moment. Alhoewel het moment altijd een bepaalde spanning met zich mee zal brengen is de geest er op voorbereid en zal zo de angst beter kunnen doorstaan.

3. Denk positief, denk aan iets leuks!

Denk: Wat kan er nou eigenlijk dramatisch misgaan dat ik me er ziek door voel? Optreden is het leukste wat er is. Dat zouden al mijn vrienden wel willen! De meesten kunnen het niet of durven het niet. Gaat er iets fout? Perfectie bestaat niet!

4. Heb vertrouwen in jezelf!

Jezelf kritiek geven en naar beneden praten is geen kunst. Dat kan iedereen en heeft weinig constructieve resultaten. Misschien heeft ooit een ouder of een ex-vriendje iets gedaan of gezegd wat je opgevat hebt als een teken van jouw onvermogen, het herhalen van dat oordeel zal je in je performance niet helpen. Zelfvertrouwen is gebaseerd op het vertrouwen in jezelf en in dat wat je hebt geleerd, je vakmanschap. Als je weet dat je voorbereiding niet voldoende is geweest dan heb je een goede reden om minder zelfvertrouwen te hebben en dan is plankenkoorts ook terecht. Maar als je goed bent voorbereid en veel hebt gerepeteerd, dan mag je daar ook op vertrouwen. Daarnaast maakt het niet uit of je een beginner of professional bent – iedereen maakt wel eens een foutje en dat is ook helemaal niet erg. De meeste mensen in het publiek zal het niet eens opvallen!

5. Adem rustig, voel je lekker!

De beste manier om je aandacht op iets anders te richten dan op de plankenkoorts is je adem. Richt je aandacht op je ademhaling en je zult merken dat je bijna meteen de effecten voelt. Je maakt contact met je lijf en deze bewustwording vertaalt zich vrijwel direct naar rust en kalmte. Haal rustig adem als je de opwinding voelt. Concentreer je op de ademhaling in je onderbuik. Adem rustig in door je neus en laat de adem met losse plofjes weer ontsnappen via je losjes op elkaar gesloten lippen. 
Ook kan het helpen om traag en rustig in- en uit te ademen om de zenuwen te beheersen. Dit kun je verscheidene keren achtereen doen: adem 4 seconden in en in 8 seconden uit. Dit levert de broodnodige zuurstof aan onze hersenen.

6. Concentreer je op datgene waar je de controle over hebt

Er kunnen allerlei dingen rondom je optreden zijn waar je je zorgen om zou kunnen maken: het geluid is niet goed; er is een platenbaas in het publiek aanwezig; je schoonmoeder staat vooraan; het optreden wordt live gestreamd via het internet of welke leuke, maar spannende dingen. Als je je daar zorgen om gaat maken is de kans dat je zo zenuwachtig gaat worden, dat lekker ontspannen optreden er niet in zit, laat staan dat je je podiumvrees overwint. Laat dat allemaal maar voor wat het is, en richt je er niet op. Je hebt er toch geen controle over. Het enige wat jij kan doen is een geweldige performance neer zetten. Blijf gefocussed op je doel! Richt je op datgene waar je wel controle op hebt. Gebruik je skills, je know-how en je ervaring en vertrouw op je voorbereiding.

7. Ontspan!

De uren voor het optreden heeft het géén zin om krampachtig en nonstop aan het optreden te denken. Ontspan maar lekker! Geniet van de andere optredens, ga een stukje wandelen etc… Als je goed hebt voorbereid is het op de dag van het optreden zelf beter om NIET meer te repeteren. WEL de techniek opwarmen met ander stukken en technische oefeningen. Niet alles geven! Dat is voor straks, op de planken.

8. Alcohol/drugs/koffie/energiedrank helpen niet

Naast dat deze middelen sowieso niet gezond voor je zijn helpen alcohol, drugs, koffie of energiedrankjes echt niet tegen plankenkoorts. Ze zorgen eerder voor een slecht optreden doordat je een onnatuurlijke pep krijgt. Je hartslag gaat omhoog en allerlei chemische reacties vinden plaats in je lichaam. Daardoor is er minder energie en focus beschikbaar voor het bespelen van je instrument en heb je de grote kans dat jij denkt dat je de sterren van de hemel speelt, maar dat je ondertussen er vreselijk naast zit. Je verliest nml een klein beetje de grip op de realiteit met deze middelen.

Beter is het om te zorgen voor een goede conditie! Veel bewegen helpt ook om de spanning te laten zakken! En drink veel water, maar dat is de volgende tip.

9. Drink voldoende water

Neem een fles water mee (schrijf je naam op de fles, zodat je ‘m niet kwijt raakt), zowel in de coulissen als op het podium. Het is belangrijk om voldoende te drinken om onszelf te hydrateren en om onze kurkdroge mond te bevochtigen. Een mens moet in ieder geval 1,5 liter water per dag drinken; maar met optreden verlies je vaak meer vocht dan normaal door zweten, ademen en inspanning. Houd dus je vochtbalans op peil!

10. Kijk door het publiek heen

Vind je het eng om voor een publiek te spelen/zingen? Kijk dan net over het publiek heen, en niet mensen direct aan, ook geen bekende. Je kunt dan je concentratie kwijtraken. Wanneer je net over het publiek heen kijkt, voelt bovendien iedereen zich aangesproken.

11. Ga tot de rand!

Durf als zanger of solist op het randje van het podium te staan in de spotlights. Zet de lampen pal in je gezichtsveld en je komt veel beter over! En je kunt het publiek niet duidelijk zien door de lampen heen. Dat is dus een extra voordeel bij het overwinnen van je plankenkoorts.

12. Doe je ding

Ook al gieren de zenuwen door je lijf, of ook al maak je je tijdens je optreden zorgen over je solo of heb je net een klein foutje gemaakt: laat het niet merken! Je publiek weet niet wat er zich bij jou van binnen afspeelt. Het enige wat ze zien is jou op het podium performen. Geef ze dus een geweldige show. En optreden niet alleen muzikaal bezig zijn, maar ook een beetje acteren. Dat hoort er ook bij. Geef je publiek een geweldige show, ongeacht welke spannende of onzekere emoties je van binnen voelt.

Het publiek weet alleen wat ze zien en wat ze voelen. Je optreden gaat niet alleen om hoe je speelt/klinkt, maar ook hoe je beweegt, hoe je uitstraling is en hoe je als performer op de bühne staat. Als je performance er visueel nerveus en onzeker uitziet, dan kun je nog zo goed spelen, maar dan komt het minder goed op het publiek over. Maar zie je er zelfverzekerd uit, maak je er een leuke performance van (ook al gaan er misschien wat dingetjes mis), dan heeft het publiek daar niets van door en zullen ze genieten van je geweldige optreden!

13. Laat het los

Klinkt makkelijk en toch is dat het ultieme doel. Een werkelijk magistrale performance wordt niet meer bewust door jou gestuurd. Je hebt je werk gedaan, je hebt al heel wat tijd en moeite geïnvesteerd en daar heb je mee te gaan spelen. Geniet van het moment waarop alles vanzelf lijkt te gaan en je een soort toeschouwer wordt van je eigen prestatie. Laat het los, vertrouw op het moment en geniet van de magie van het spel van je kunst.

14. Neem coaching

Neem een coach/docent in de hand om samen te werken aan datgene wat jou tegenhoud om helemaal los te gaan op het podium. De popschool kan je hierbij helpen. We hebben de juiste coaches en docenten in huis om je te helpen je podiumangst te overwinnen. Interesse? Schrijf je dan nu in voor een gratis proefles!

Weet jij ook nog handige tips waarmee je podiumangst de baas wordt? Laat ze achter in het commentaarveld hieronder zodat we met z’n allen ook die tips kunnen gebruiken!

Denk je dat je collega-muzikanten ook profijt van deze tips kunnen hebben? Deel dit artikel dan met je Facebook vrienden en –fans, Twitter volgers en Google+ circles via de share knoppen hieronder.

Over de schrijver
Collin Leijenaar is de eigenaar/directeur van Novae Popschool. Daarnaast is hij professioneel drummer, (tour)manager en schrijft hij artikelen, blogs en recensies voor diverse muziekbladen. Hij speelt in de progressieve rock band Dilemma, heeft in Kayak gespeeld en heeft jaren lang in de live band van de Amerikaanse prog rock legende Neal Morse gespeeld. Een groot muziek liefhebber, met een voorliefde voor progressieve rock/metal, jazz/fusion/funk.
Anco Stam
Door

Anco Stam

op 29 Nov 2014

mooi stuk Collin, persoonlijk denk ik dat punt 13 de meest belangrijke is. Het los laten en er zelf, op het podium dus, van genieten.

Wesselkuit@gmail.com
Door

Wesselkuit@gmail.com

op 29 Nov 2014

Mooi stuk. Ik persoonlijk denk dat het begint bij 1 en dan 13 gebruiken (want loslaten gaat bij mij pas als ik alles goed ken, niet meer over na hoef te denken) Maar alle tips zijn heel sowieso heel erg nuttig. Ook een goede: Slaap goed voor een gig. Dat hoeft niet op tijd naar bed gaan te zijn (want dan ben je er vroeg uit en is je energie level s'avonds al dusdanig laag dat het in de weg kan zitten) Slaap goed als in, voldoende uren (dit verschilt per persoon, maar ik denk dat 6-8 voldoende moet zijn) of in iedergeval een korte "nap" overdag ruim voor de show (bijv. In auto of tourbis onderweg)

Collin Leijenaar
Door

Collin Leijenaar

op 29 Nov 2014

Dat is ook een hele mooie tip Wessel! Niet altijd praktisch haalbaar bij te drukke tourschema's, maar het staat wel aan de basis van gezond en gefocussed kunnen werken. Tourmanagers zouden hier vaker rekening mee moeten houden ;)

Collin Leijenaar
Door

Collin Leijenaar

op 29 Nov 2014

Bedankt Anco voor je bijdrage! Dat is zeker waar. Als je het kan (en durft) los te laten, en dan ten volle er van gaat genieten kom je tot de essentie van het muziek maken.

marieke krutzen
Door

marieke krutzen

op 10 Dec 2014

Trek iets geels aan desnoods onder je kleren..de kleur geel houdt je gefocust

Collin Leijenaar
Door

Collin Leijenaar

op 11 Dec 2014

Bedankt Marieke, voor je bijdrage. Interessant wat kleuren met je doen hé!

Robert v Rooij
Door

Robert v Rooij

op 17 Feb 2017

Zorg ervoor dat je een gig plant als een voorbereiding van een reis of vakantie. Van te voren alles netjes en geordend inpakken zodat als je je gear op het podium moet installeren je dat zoek en stress vrij kunt doen. Wees ruim op tijd op locatie van de gig om kennis te maken met de mensen waarmee je die dag moet werken. Dit maakt communicatie makkelijker mochten er dingen niet zijn zoals je wilt in aanloop naar je optreden. Wees gerust serieus en professioneel maar vergeet niet dat je muziek maakt omdat het iets is wat zelf leuk vindt om te doen :)

Jessica
Door

Jessica

op 07 May 2018

Hoi Robert, supergoeie tips! Ik merk zelf inderdaad ook dat ik veel rustiger word als alles goed is voorbereid, en als ik daar ook de tijd voor neem. En yes: ervan genieten en fun hebben; daar draait het om!

Femke Geerts
Door

Femke Geerts

op 09 Aug 2017

Goed stuk! Ik heb er zelf jarenlang last van gehad, en soms nog wel eens! Maar als je het inderdaad los probeerd te laten en er zelf van geniet is dat vaak al het halve werk. En geloof me, de mensen vinden het zelf ook veel leuker als je zelf geniet en enthousiasme uitstraalt!

Jessica
Door

Jessica

op 07 May 2018

Hoi Femke, je hebt helemaal gelijk! You go girl!!!

Ricky Ricardo
Door

Ricky Ricardo

op 27 Apr 2018

Hoi ik ben net 2 maanden bezig maar ben vooraf vaak niet zo zenuwachtig als dat ik op het podium sta. Ik zing het nederkandstalige levenslied maar aks je met zenuwen en een bibberlip op het podium staat komt het inlevingsgevoel er niet uit. Erger nog, ik vergeet gewoon soms wat tekst door een black Out van nummers waar ik normaal niet over na hoeft te denken. En dan voel je je heel erg klein worden en onzekerder. Ik probeer wat met deze tips te doen maar mocht iemand een gerichtere tip weten, heel graag! Soms denk ik er zelfs mee te stoppen.

Helema
Door

Helema

op 02 May 2018

Gisteren heb ik de generale repetitie gehad en toen ik op het podium stond werd ik zenuwachtig en een dag na de tijd kwam alle spanning eruit. Het is Mijn eerste keer het gaat erom dat je op het podium durft te staan dat is al knap. Maar de geluidsman die zelf ook zingt verbeterde mij steeds en dat vindt ik niet prettig. Die was schijnbaar niet op de hoogte. Daar wordt ik Dan erg zenuwachtig van. Hoop dat hij het met het optreden niet gaat doen. De Zangcouch zei goed bij jezelf blijven maar zo moeilijk. Ik heb nu de bibbers voor zondag. Iemand een tip?

Jessica
Door

Jessica

op 07 May 2018

Hoi Helema, precies wat je zegt: het is je eerste keer! Complimenten voor je lef. Mijn tips zijn: leg jezelf niet allemaal verwachtingen op: doe wat je nu in je hebt en geniet daarvan. Verwacht geen foutloos optreden maar leg je hart in je optreden: dat is het allerbelangrijkste. Door veel van jezelf te eisen kan je plezier verdwijnen en krijg je juist meer stress en zenuwen. Verder kan je van tevoren (of steeds wanneer je zenuwen voelt) je richten op een langzame en lage ademhaling; werkt goed tegen stress. De geluidsman kan je tips geven op gebied van microfoontechniek: hoe houd je je mic vast bijvoorbeeld: heb je 'm niet te ver bij je mond vandaan? Dus op zijn vakgebied mag jij je wat aanwijzingen geven, zodat jouw stem goed hoorbaar is. Maar daar moet het dan ook bij blijven, is mijn mening. Kijk naar wat je kunt en geniet daarvan. Succes!!!

Jessica
Door

Jessica

op 07 May 2018

Hoi Ricky, dankjewel voor je openhartigheid. Niet stoppen hoor! We moeten soms heel wat vallen en opstaan voordat we merken dat we groeien. Als ik zangles geef noem ik altijd dit voorbeeld: toen we leerden fietsen ging het ook niet direct smooth. Wiebelen, vallen en weer opstaan hoorde erbij. En iedere keer dat je weer opstond en verder fietste werd je er beter in. En dat geldt voor zingen en op het podium staan ook. Je gevoel overbrengen is zo belangrijk, maar kan ook door zenuwen lastiger worden. Hoe vrijer je je op het podium voelt, hoe meer je je gevoel kunt vertolken. Dus gewoon VEEL blijven performen! Een praktische tip: zing betekenisvolle woorden/lettergrepen net iets langer en/of luider. Als we praten doen we dat ook; en met zingen geldt hetzelfde. En uiteraard kan je je altijd aanmelden voor zangles bij ons: we kunnen je dan heel gericht verder helpen, doen we met alle plezier :-) Succes Ricky!

Dineke Daudey
Door

Dineke Daudey

op 24 Oct 2018

Jullie site gevonden nadat ik een uitdaging kreeg om voor te spelen. De schrik, en toch blijde schrik, overviel me. Ik dook weg voor mn gevoel. Vroeg me af wat mn angst was. Omdat er een gerenommeerd persoon bij is.... Maar dit moet toch zijn wat een mooie uitdaging betekent????? Een stukje op een prachtig kerkorgel? Tikte de zoekterm in:tips tegen plankenkoorts muziek voorspelen. Al wist ik wel dat voorbereiden het belangrijkste is. En las er vaak over. Alle jullie tips genoteerd en overdacht. Heel mooie.Fijn dat je niet de enige bent die er mee zit. Kwam bij de reacties, die de tips vervolgden. Wat me raakte waren deze: -Je doet het omdat je het leuk (mooi)vindt om te doen. -Straal enthousiasme uit!( die heb ik toch???!!!!) -Leg je hart er in.( Dat was toch altijd zo????) -Zing de muziek mee. (Het verhaal dus dat je vertelt) Zelf bedacht ik: *De angst moet niet meer belangrijk zijn. *Inhoudelijke taak gerichte inzet op het verhaal van de muziek. Hartelijke groet, bedankt allemaal. Dineke

Jessica
Door

Jessica

op 31 Oct 2018

Dag Dineke, dank voor je reactie! Heel mooi wat je zegt: de angst moet niet meer belangrijk zijn. Vaak zeg ik in de les: je mag het best voelen, want het is er nu eenmaal. Maar het hoeft niet alles bepalend te zijn. En het verhaal vertellen; daar gaat het uiteindelijk om. Succes hoor!

Tiny
Door

Tiny

op 16 Feb 2020

Vandaag een optreden gehad die ik nooit meer mee wil maken ! Verschrikkelijk veel last van podiumangst tot bibberen aan toe. Het lukte me op geen enkele manier me te vermannen, ik sloeg gewoon op tilt en zou liefst het podium per direct willen verlaten. Nu weer thuis en probeer ik de situatie te relativeren. Op deze site weer eens gekeken en de tips doorgenomen. Bedenk nu dat ik wellicht mijn oude methode om de zenuwen onder controle te krijgen maar weer eens moet oppikken. Hier komt dan mijn tip : Als je niet weet waar je moet gaan optreden bezoek je de locatie op een rustig moment. Als de locatie bekend is hoeft dat niet. Het gaat erom dat je een goede beeldvorming krijgt van waar je je optreden moet verzorgen. Je gaat de dag van je optreden doornemen tot in detail. Van het opstaan, douchen, aankleden, ontbijten enz. toe. Je loopt zo door tot het moment dat je zenuwachtig begint te worden. Als dat moment zich aandient stop je onmiddellijk met de doorloop van de dag. Je verzet je gedachten naar andere dingen die je een fijn gevoel geven. Je vakantieplannen, lekker uitgaan met vrienden/ vriendinnen oid. Als je weer rustig bent geworden, ga je de dag van je optreden weer doorlopen, weer meteen de gehele dag dan hè ! Je zult merken dat je angst zich steeds later aandient bij de herhalingen. Er komt een moment dat je op het podium staat en het traject daarvoor heb je geen angsten meer gehad. Vervolgens doorloop je het optreden en beeld je jezelf in dat het een geweldig optreden is geworden, het publiek geeft je een geweldig applaus en je geniet met volle teugen van je geweldige performance !! Het is niet de kortste manier om je angsten onder controle te krijgen, maar mij heeft het in het verleden echt veel rustiger gemaakt. Je hebt immers het optreden in gedachte al helemaal doorlopen. Deze methode heb ik niet zelf bedacht, maar heb ik ooit gelezen in een boekje wat ging over faalangst. Hopelijk hebben jullie hier ook iets aan. Wellicht is deze tip ook voor mij nu weer toepasbaar ! Veel succes !

Anouk
Door

Anouk

op 05 Nov 2022

Kleine tip die voor mij werkt, als ik overspoeld dreig te raken door paniek dan duw ik met de nagel van mijn wijsvinger in de top van mijn duim. Dt doet een beetje pijn en die prikkel dempt de prikkel van de angst waardoor het weer beheersbaar wordt.

Reactie plaatsen