Ik heb je in mijn vorige blog het een en ander verteld over hoe je een geschikte jamsong kunt kiezen en hoe het zit met de bladmuziek. In deze blog ga ik verder in op het jammen zelf. Want dáár gaat het uiteindelijk om! We focussen ons in deze blog net zoals in deel I op jammen op een bestaande song.
Loslaten
Als je gaat jammen is een van de belangrijkste dingen: loslaten.
- En dan bedoel ik daar bijvoorbeeld het loslaten van de vorm van het liedje en van wat bekend is. Het origineel is een goeie basis om vanuit te gaan. Maar daar ga je tijdens het jammen juist iets ánders van maken. Dat geldt voor iedereen: vocalisten en instrumentalisten.
- Zangeressen en zangers; draai dus niet het hele liedje af, maar bekijk waar geschikte punten in het liedje zitten voor solo’s voor anderen. Instrumentalisten: kijk waar jij overheen kunt soleren.
- Loslaten kan ook met de feel of het tempo te maken hebben.
- Loslaten heeft ook te maken met het beeld wat je van tevoren hebt hoe het moet gaan lopen. Het is goed als je leuke ideeën hebt van tevoren, maar laat het uiteindelijk op het podium ontstaan; op het moment zelf. Ga mee met wat er op dat moment gebeurt.
Communicatie
Als er íets belangrijk is, dan is het wel onderlinge communicatie. Jammen betekent eigenlijk niet veel meer dan een muzikaal gesprek met elkaar. Het is eigenlijk net als een verjaardagsfeestje: je hebt de boodschappen gedaan, het huis is opgeruimd en alles staat klaar voor het feestje: de basis. De gasten kunnen behalve een goeie outfit en een hoop feestzin niet veel meer voorbereiden: het is aan iedereen op de avond zelf om er een mooie avond van de maken. Je speelt in op wat er op dat moment gebeurt: luisteren naar elkaar, reageren op. Dat vraagt een actieve en open houding.
Maar hoe doe je dat op het podium?
- Kijk om je heen; maak contact met je medemuzikanten; stap van je eiland af! Contact maken doe je allereerst met je ogen maar ook door in te springen op accenten die je hoort, de dynamische flow die je met elkaar opzoekt.
- Solisten (instrumentaal of vocaal), laat na je solo of na het spelen van het thema (een thema is een ander woord voor de originele melodie) ruimte voor improvisatie. Zoek elkaars blik op en je weet al snel of iemand wil improviseren.
- Solisten en zangers: wees niet bang om gaten te laten vallen. Veel zangers/zangeressen gaan uit angst weer snel het thema zingen, als er ‘niets’ gebeurt. Niet doen! Laat het ontstaan; je bent met z’n allen. Pas als je weet dat het improviseren wel zo’n beetje klaar is pak je het thema/het liedje weer op, met of zonder ad libs.
- Voor gevorderden: lok elkaar uit de tent. Zoek oogcontact en knal er een paar (logische en herhaalbare) accenten in die makkelijk door de rest opgepikt kunnen worden. Reageer als gitarist op een lick die in de toetsensolo wordt gespeeld, ga als drummer mee in een ritmisch patroon in de gitaarsolo, etc.
- In een gesprek is niets zo saai als een monotoon gedreutel van je gesprekspartner op een feestje. Muzikaal vertaald betekent dit dat je niet de hele tijd op hetzelfde dynamische niveau moet blijven maar dat je ’t ook ’s hélemaal naar beneden brengt (een ‘band down’ moment). Heerlijk! En de opbouw erna zorgt dan ook echt voor een hoogtepunt en energie. Dit doe je door oogcontact te zoeken, je body language te gebruiken of gewoon letterlijk te roepen wat je wilt. Mag allemaal op een jamsessie.
- Niet iedereen weet hoe je een eind aan een solo of een song moet maken. Gevolg: herhaling op herhaling, en het hoogtepunt ligt al ver achter je. Kijk je band aan, gebruik je body language en breng het met elkaar tot een goed einde, zowel tijdens het improviseren als aan het einde van het liedje! Know when to start. But please: know also when to quit!
Foutje bedankt
Hoe meer je ruimte laat voor improvisatie, ontdekken, vrijheid; hoe groter de kans dat ’t ook wel eens mis kan gaan. Je medemuzikanten spelen een hele andere feel dan jij in gedachten had. Of er worden opeens hele andere akkoorden gespeeld. Je speelt en zingt de meest valse noot van de avond. Of opeens valt alles stil omdat niet precies duidelijk is welke kant je met z’n allen op moet! Da’s behoorlijk balen. Maar de charme van een jamsessie is dat we allemaal weten dat dit een keer kan gebeuren. En dat vinden we met z’n allen ook helemaal niet erg. Is weer een leermoment voor een volgende keer. In een (muzikaal) gesprek gaat het niet om de perfectie maar om de communicatie. De wereld vergaat niet, zorg dat je met de rest van je jamcollega’s de draad weer oppakt, want er kan nog van alles moois ontstaan!
Lef
Als je een rot in het jamvak bent dan heb je al deze bovenstaande aspecten aan de lijve ondervonden. Het is een kwestie van veel doen, op je bek gaan, en de draad daarna gewoon weer oppakken. Een liedje afdraaien zoals je ’t kent van de radio is het meest veilige. En voor een beginnende jammer al heel wat. Maar bij jammen is dit het beginpunt en niet het einddoel. Het vergt dus best wat lef om redelijk blanco het podium op te gaan en ruimte te voelen en te geven om iets te laten ontstaan. De controlfreak of perfectionist kan nog wel eens van zich willen laten horen op dit soort momenten. Ook dan geldt weer: foutje kan gebeuren; de wereld vergaat nog steeds niet.
Afkijken mag
Afkijken is in de muziek heel gewoon en vaak zeer gewenst. Kijk naar andere muzikanten en probeer eens te analyseren wat er gebeurt. Hoe communiceren ze tijdens het jammen, wat gebeurt er dynamisch; hoe weet je eigenlijk wanneer de een klaar is met improviseren en de ander aan de beurt is. Is er interactie en hoe doen ze dat?
Enjoy
Als je eenmaal de smaak te pakken hebt gekregen van jammen, improviseren, communiceren en je muzikale vrijheid; dan wil je niet meer terug – is mijn ervaring. Je creativiteit wordt aangeboord en je ontdekt dat er heel veel lol valt te beleven aan jammen. Jammen maakt je een rijker mens. Enjoy!
Mee jammen?!!
Elke 3e donderdag van de maand organiseren wij een jamsessie in Café Substitute in Ede. Na het lezen van Deel I en Deel II van jamsessie-tips kan jij natuurlijk niet ontbreken op deze avonden. Kijk hier voor meer informatie!
Heb jij nog tips of opmerkingen? Of wat heeft jammen jou gebracht? Laat het hieronder weten!
